Bağışıklık sistemi (immün sistem), vücudu bakteri, virüs ve zararlı mikroorganizmalara karşı koruyan en önemli savunma mekanizmasıdır. Ancak bazı durumlarda bağışıklık sistemi yanlış çalışarak, vücudun kendi sağlıklı hücrelerine saldırmaya başlar. Bu duruma otoimmün hastalık denir.
Otoimmün hastalıklar kronik seyirli olup, her yaştan insanda görülebilir. Kadınlarda erkeklere göre daha sık rastlanır. Bu hastalıkların nedenleri tam olarak bilinmese de genetik yatkınlık, çevresel faktörler, enfeksiyonlar ve hormonal değişikliklerin etkili olduğu düşünülmektedir.
Otoimmün Hastalıkların Genel Özellikleri
- Bağışıklık sisteminin kendi dokularını yabancı algılaması
- Kronik (uzun süreli) seyir
- Genellikle alevlenme ve sakinleme dönemleri
- Çoklu organları etkileyebilme özelliği
En Sık Görülen Otoimmün Hastalıklar
1. Romatoid Artrit (RA)
Eklemleri tutan ve iltihap oluşturan kronik bir otoimmün hastalıktır.
- Belirtiler: Eklem ağrısı, şişlik, sabah tutukluğu
- Etkilenen Bölge: Eller, bilekler, dizler
2. Sistemik Lupus Eritematozus (SLE)
Cilt, eklemler, böbrekler ve diğer organları etkileyebilir.
- Belirtiler: Ciltte kelebek şeklinde kızarıklık, eklem ağrıları, halsizlik
3. Multipl Skleroz (MS)
Sinir sistemini etkileyen bir otoimmün hastalıktır.
- Belirtiler: Görme kaybı, kas güçsüzlüğü, denge bozukluğu
4. Hashimoto Tiroiditi
Tiroid bezini etkileyen otoimmün hastalık.
- Belirtiler: Halsizlik, kilo alımı, saç dökülmesi
- Sonuç: Hipotiroidi
5. Graves Hastalığı
Tiroid bezinin fazla çalışmasına yol açar.
- Belirtiler: Kilo kaybı, sinirlilik, çarpıntı, gözlerde büyüme
6. Tip 1 Diyabet
Pankreastaki insülin üreten hücrelerin bağışıklık sistemi tarafından yok edilmesiyle ortaya çıkar.
- Belirtiler: Aşırı susama, sık idrara çıkma, kilo kaybı
7. Çölyak Hastalığı
Gluten adlı proteine karşı bağışıklık sisteminin reaksiyonu sonucu bağırsaklarda hasar oluşur.
- Belirtiler: İshal, karın ağrısı, kilo kaybı
8. Sjögren Sendromu
Tükürük ve gözyaşı bezlerini etkiler.
- Belirtiler: Ağız kuruluğu, göz kuruluğu, yutma güçlüğü
9. Psöriyazis (Sedef Hastalığı)
Cilt hücrelerinin hızlı çoğalmasına neden olan otoimmün bir durum.
- Belirtiler: Deride kırmızı, kabuklu plaklar
10. Ankilozan Spondilit
Omurga ve sakroiliak eklemleri tutan iltihabi bir hastalıktır.
- Belirtiler: Bel ve sırt ağrısı, hareket kısıtlılığı
Otoimmün Hastalıkların Nedenleri
- Genetik Yatkınlık
- Enfeksiyonlar
- Çevresel Faktörler (kimyasallar, toksinler)
- Hormonal Dengesizlikler
- Stres ve yaşam tarzı
Tedavi Yaklaşımları
Otoimmün hastalıkların kesin bir tedavisi yoktur, ancak semptomlar kontrol altına alınabilir.
- İmmünsüpresif İlaçlar: Bağışıklık sistemini baskılar
- Biyolojik Ajanlar: Hedefe yönelik tedaviler
- Yaşam Tarzı Düzenlemeleri: Sağlıklı beslenme, egzersiz, stres yönetimi
- Destekleyici Tedaviler: Fizik tedavi, psikolojik destek
