Tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçlarla yumurtalıkların uyarılması, daha fazla sayıda yumurta elde etmek için uygulanan standart bir yöntemdir. Ancak bazı durumlarda yumurtalıklar bu ilaçlara aşırı yanıt verebilir. Bu durum tıpta Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu (OHSS) olarak adlandırılır.
OHSS, özellikle genç yaşta, düşük vücut kitle indeksine sahip ve polikistik over sendromu (PCOS) bulunan kadınlarda daha sık görülür. Hafif vakalarda sadece şişkinlik ve karın ağrısı olabilirken, ağır vakalarda ciddi komplikasyonlar gelişebilir.
OHSS’in Ortaya Çıkış Mekanizması
OHSS, yumurtalıkların aşırı uyarılması sonucu damar geçirgenliğinin artmasıyla gelişir. Bu durumda:
- Vücutta sıvı dengesizliği oluşur.
- Karın boşluğuna (asit) ve göğüs boşluğuna sıvı sızabilir.
- Kan koyulaşarak pıhtılaşma riski artar.
OHSS Belirtileri
Hafif OHSS
- Karın ağrısı
- Şişkinlik ve kilo artışı
- Bulantı
Orta Dereceli OHSS
- Şiddetli karın şişliği
- Kusma
- İdrar çıkışında azalma
Şiddetli OHSS
- Hızlı kilo alımı (2–3 günde 2 kg’dan fazla)
- Nefes darlığı
- Ciddi karın ve göğüs sıvı toplanması
- Kan pıhtısı riski
- Böbrek fonksiyon bozukluğu
OHSS Risk Faktörleri
- Genç yaş (özellikle 30 yaş altı)
- Polikistik Over Sendromu (PCOS)
- Yüksek östrojen seviyesi
- Önceki tedavilerde OHSS öyküsü
- Yüksek sayıda yumurta gelişimi
OHSS Nasıl Teşhis Edilir?
- Klinik şikâyetler (karın ağrısı, şişkinlik)
- Ultrason ile yumurtalıkların büyüklüğünün değerlendirilmesi
- Kan testleri (elektrolitler, hematokrit, böbrek fonksiyonları)
OHSS Tedavisi
Hafif Vakalar
- Bol sıvı alımı
- Tuzlu içecekler (elektrolit dengesini korumak için)
- Düzenli dinlenme
- Doktor takibi
Orta ve Şiddetli Vakalar
- Hastane yatışı gerekebilir
- Damar yoluyla sıvı tedavisi
- Gerekirse karın boşluğundan sıvı boşaltılması (parasentez)
- Kan pıhtılarını önleyici ilaçlar
- Yoğun bakım desteği (nadiren)
OHSS Nasıl Önlenir?
- Kişiye özel ilaç protokolleri: Özellikle PCOS’lu kadınlarda dikkatli ilaç seçimi
- Düşük doz ilaç kullanımı
- GnRH agonist tetikleme: Yumurtlamayı uyarmak için alternatif yöntemler
- Embriyo dondurma (freeze-all): OHSS riski yüksek hastalarda tüm embriyolar dondurularak, transfer sonraki ay yapılabilir
OHSS’in Tüp Bebek Tedavisine Etkisi
OHSS hem anne sağlığını tehlikeye atabilir hem de embriyo transferinin ertelenmesine neden olabilir. Ancak günümüzde modern ilaç protokolleri ve embriyo dondurma teknikleri sayesinde ağır OHSS riski büyük oranda azaltılabilmektedir.
