Tüp bebek, doğal yollardan gebe kalamayan çiftlerin sebebi belli olan ya da olmayan kısırlık tedavisinde uygulanan yardımcı üreme yöntemidir.
Tedavi anne adayından alınan yumurta hücrelerinin laboratuvar ortamında spermle döllendirilmesini, embriyo gelişim sürecini ve embriyonun rahme transfer edilmesini kapsar. Tedavinin farklı aşamaları bulunmaktadır. Çiftler uygun şartlar oluşturulduğunda tüp bebek yöntemi ile bebek sahibi olabilirler.
Çiftlere uygulanacak olan tüp bebek tedavisi yumurtalıkların uyarılması aşamasıyla başlar. Bunun amacı ay içinde kadından daha fazla yumurta elde etmektir. Kadına verilen hormon ilaçları ile çok sayıda yumurtanın olgunlaşmasına çalışılır. Bu aşamada yumurtalıklar fazla uyarılırsa vücutta sıvı toplanması gibi bir yan etki görülebilir. Bu yüzden kadın kilo alabilir. Böyle bir durumda fazlalık sıvı kadının göbeğinden alınarak sorun giderilmeye çalışılabilir.
Tüp bebek tedavisinin ikinci aşamasında vajinal ultrasonografi ile uyarlan yumurtaların toplanması gerçekleştirilir. Bu aşamada kadına genel anestezi altında işlem yapıldığından herhangi bir şekilde acı duymaz. Uygulama sırasında özel aletlerle toplanan yumurtalar steril tüplere alınır ve laboratuvar koşullarında saklanır. İşlem sırasında erkek te laboratuvar ortamında sperm verir.
Tüp bebek tedavisindeki son aşamada toplanan yumurtalar ile spermler laboratuvar ortamında döllendirilerek, embriyo oluşturulur. Embriyolar 5-7 gün içinde kadının rahmine yerleştirilmeye hazır hale gelir. Özel tüplerin yardımıyla embriyolar rahme yerleştirilir. Bu aşamada kadının acı duymayacağını belirtebiliriz. Uygulamadan sonra hormon ilaçlarının kullanılmasına devam edilir. Bu ilaçların vücutta sıvı toplanması dışında herhangi bir yan etkisi bulunmaz.
En az 1 yıl süreyle düzenli olarak korunmasız cinsel ilişkiye girmiş çiftlerde gebelik elde edilemediği takdirde, kısırlık (infertilite) alanında bir uzmana danışmalıdır. Muayenede öncelikle erkeğe sperm tahlili yapılarak, sperm sayısı ve kalitesi tespit edilir. Kadının adet düzeni değerlendirilerek, ultrasonografi ile rahmin durumuna ve yumurta rezervine bakılır. Muayenede gerek duyulursa rahim filmi çekilerek, hormon analizleri de yapılır. Yapılan tetikler sonucunda çiftlerde gebeliğin elde edilmesi için hangi yöntemlerin uygun olacağına karar verilebilir. Uygun görüldüğü takdirde çiftlere tüp bebek tedavisi yapılabilir.
Tüp bebek belirli aşamalardan oluşan yardımcı üreme yöntemdir. Her aşamanın süresi yaklaşık 15 gün devam eder. Tedavide erkeğin sperm verme süresi 10 dakikadır. Kadına uygulanan işlemler ise 10 gün sürer. Fakat bu sürede yapılan işlemler sürekli değildir. Kadın bu sürede gözlem altında tutulur. Tüp bebek sırasında hormon ilaçlarıyla fazla sayıda yumurta elde etmek için yumurtalıklar uyarılır. Bu aşama tedavinin başarısını etkileyen önemli bir unsurdur. Bundan sonra yumurtaların toplanması, spermle döllenmesi ve embriyonun rahme yerleştirilmesi 15 gün sürer.
Tüp Bebek Ne Zaman Sonlandırılır?
Tüp bebek başarısı için uygun şartların oluşturulması gerekir. Ancak bazı durumlarda tüp bebek tedavisinin sonlandırılması gerekebilir. Kadından toplanan yumurtaların fonksiyonlarını yerine getirememesi, yumurtanın erken çatlaması, yumurta ve spermin döllenmemesi, erkekten yeterli sperm alınamaması, embriyo transferi için kaliteli embriyo elde edilememesi durumunda tüp bebek tedavisinin sonlandırılması gerekir.
Tüp bebek tedavisinde başarını oranını etkileyen en önemli unsur kadının yaşıdır. Bu nedenle tedavi için kadının 35 yaşından altında olması tercih edilir. Bu koşullar altında yapılan tüp bebek tedavisinin başarı oranı % 60 düzeyindedir. Kadının yaşı ilerledikçe başarı oranı da düşmeye başlar. Kadının 45 yaşından büyük olması halinde başarı oranı da % 5 seviyelerine iner. Tüp bebek tedavisi bu koşullar altında ortalama % 40 başarı oranına sahiptir denilebilir.
Kadının yaşı dışında tüp bebek başarısını etkileyen başka unsurlar da bulunmaktadır. Erkeğin sperm kalitesi, yeterli oranda sperm bulunmaması, kadının yumurta rezervi, yumurta kalitesi gibi unsurlar da tüp bebek başarısını etkileyebilir. Erkeğin yaşı ise tüp bebek tedavisini
Kadının yaşı dışında tüp bebek başarısını etkileyen başka unsurlar da bulunmaktadır. Erkeğin sperm kalitesi, yeterli oranda sperm bulunmaması, kadının yumurta rezervi, yumurta kalitesi gibi unsurlar da tüp bebek başarısını etkileyebilir. Erkeğin yaşı ise tüp bebek tedavisini kadının yaşı gibi etkilemez. Erkeklerin yaşı ileri olsa da bebek sahibi olmak için yeterli sperm olabilir.
Kadının yaşı dışında tüp bebek başarısını etkileyen başka unsurlar da bulunmaktadır. Erkeğin sperm kalitesi, yeterli oranda sperm bulunmaması, kadının yumurta rezervi, yumurta kalitesi gibi unsurlar da tüp bebek başarısını etkileyebilir. Erkeğin yaşı ise tüp bebek tedavisini kadının yaşı gibi etkilemez. Erkeklerin yaşı ileri olsa da bebek sahibi olmak için yeterli sperm olabilir.
Tüp Bebek Tedavisine Diğer Tedaviler Denenmeden Geçilebilir mi?
Kadının tüplerinin iki taraflı tıkalı olması, yeterli sayıda sperm olmaması ya da hiç sperm olmaması gibi nedenler varsa diğer tedavilerden olumlu sonuç alınamayacağı için direkt tüp bebek tedavisine geçilebilir. Kadının yaşı, gebelik elde etmek için daha önceden uygulanan tedavilerin neticesi, yumurta rezervi gibi etkenler değerlendirilerek, doğrudan tüp bebek tedavisine geçilebilir.
Tüp bebek tedavisinde gebe kalma olasılığını artırabilecek uygulamalar
Tüp bebek başarısını etkileyebilecek en önemli etken çiftlerin birbirine karşı anlayışlı olması ve vereceklerdeki kararlarda uyumlu olmalarıdır. Bu süreçte çiftlerin stres yönetimi açısından psikolog desteği almaları önerilir. Tedavi sürecinde kafein ve nikotinden uzak kalmaları, hafi egzersizler yapmaları da gebe kalma olasılığını arttırır.
Tüp bebek tedavisi olacak çiftlerin merak ettikleri bilgileri doktora danışarak öğrenmelidir. Bu çiftlerin kuruntularından kurtulmasına, stresi yenmesine yardımcı olacaktır. Stresi yenmek için akupunktur yönteminden de yararlanılabilir. Bu şekilde tüp bebek tedavisinin hazırlık aşaması daha rahat aşılabilir. Diğer aile bireylerinin de çiftlere destek olması tedaviyi olumlu şekilde etkileyecektir.
Çiftler tüp bebek yöntemi ile bebek sahibi olmak isterlerse kadının yaşı önemli bir faktör olarak kabul edilir. Kadının 30 yaş altında olması halinde en az 1 yıl beklemeleri önerilir. Kadın 30-35 yaşları arasında olursa bekleme süresi 6 ay, 35 yaş üzerindeki kadınlarda ise hiç beklenmemesi uygun görülür. Kadınların yumurtalıklarındaki yumurta rezervi 35 yaşından itibaren hızla azalmaya başlar. Her kadında farklı olsa da 40 yaşından sonra gebe kalma riski % 10 oranındadır. Bu oran 44 yaşından sonra ise % 1 seviyesine kadar düşer. Bu nedenle gebe kalmak isteyen bir kadına en geç bu yaşlardan önce tüp bebek uygulanmalıdır.
