Polikistikover, üreme çağında olan kadınlarda sıkça görülen endokrin bozukluklar arasında yer almaktadır. Polikistik over sendromu olarak tanımlanan rahatsızlık kadının başta adet düzenini olmak üzere çocuk sahibi olma yeteneğini, kalp damar sistemini, tüylenme, kilo problemleri gibi etkilerle dış görünümünü dahi olumsuz etkileyebilir. Polikistikover tedavi edilmediği takdirde kısırlık ve yumurtlayamama sorunu dışında yüksek tansiyon, kalp rahatsızlığı gibi ciddi hastalıkların nedeni olabiliyor.
Polikistik Over Sendromu
Polikistik Over Neden Olur?
Polikistik over, hipofiz bezi, santral sinir sistemi, böbreküstü bezleri, yumurtalıklar ile diğer dokular arasındaki etkileşimin bozulmasından kaynaklanan ve üreme çağındaki kadınlarda sıkça görülebilen endokrin bir bozukluktur. Kronik bir seyir izleyen ve hastanın gelecekteki yaşam konforunu olumsuz etkileyen bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlığın başlamasına neden olan etken ya da etkenlerin neler olduğu henüz tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel etkenlerin bunda etkili olduğu değerlendirilmektedir.
Polikistik over kadınların yaklaşık % 15-20 kadarını etkilemekte ve kesin nedeni bilinmemektedir. Araştırmalarda birden fazla etkenin rahatsızlığın ortaya çıkışında rol oynadığı görülmüştür. Kişilerde genetik yatkınlığın olması halinde yani ailesinde anne ya da kız kardeşinde polikistik over olanlarda risk daha yüksektir. Buna rağmen rahatsızlığın kalıtımsal olduğu kesin değildir. Polikistik over semptomları adet düzenini kontrol altında tutan hormonlarda dengesizlik olduğunda tetiklenmektedir. Her kadında temel androjen hormonu olan testosteron yumurtalıklarda üretilmekte ve temel dişi hormon olan östrojene dönüşmektedir. Polikistik over hastası olan kadınlarda ise testosteron üretimi fazladır. Androjen düzeyinin normalden fazla olması ise kilo alımı, kıllanma, yumurtlama sorunlarına yol açar.
Polikistikover Belirtileri Nelerdir?
-Polikistik over sendromunun en önemli belirtisi düzensiz yumurtlama olması ya da yumurtlama olmaması nedeniyle adet olamama ya da düzensiz, gecikmeli adet görmedir.
-Hastalarda tekrarlayan düşüklerin olması ve kısırlık sorununun yaşanması
-Vücutta bacaklarda, kollarda, karın ve sırt bölgesinde istenmeyen kıllanma artışı olması, erkek tipi saç dökülme sorununun yaşanması
-Ciltte özellikle sırt, göğüs ve yüz bölgesinde yağlanma ve sivilce problemi yaşanması
-Hızlı bir şekilde aşırı kilo alma, kilo vermede sorun yaşanması
-Kan basıncı yüksekliği, uyku apnesi ve horlama sorunu, depresyon ve ruh hali değişimlerinin olması polikistikover belirtileri arasındadır.
Polikistik over kesin olarak tedavi edilmese bile hastalardaki belirtilerin ortadan kaldırılmasına yönelik tedaviler sağlıklarını koruma adına çok fayda sağlar. Bu rahatsızlığın tedavi edilmemesi hastalarda başta kısırlık olmak üzere ilerleyen yıllarda yaşamı tehdit eden Tip 2 diyabet, insülin direnci, kalp ve damar hastalıklarına kadar pek çok sağlık sorunu yaşanmasına neden olabilir.
Polikistik over tanısı için yapılacak ultrason tetkiki sırasında yumurtalıkların boyutlarının arttığı, 2-9 mm çaplı çok sayıda folikül olduğu görülebilir. Bu sorun tek bir yumurtalıkta bile gözlense tanı koymak için yeterlidir. Hastalarda adet düzensizliğine neden olan polikistik over rahatsızlığı varsa tedavi için gecikilmemelidir. Hastalığın kontrol altına alınmaması halinde ya da tedavinin sürdürülmemesi durumunda, uzun dönemde sağlık sorunlarının yaşanması kaçınılmazdır. Yapılan araştırmalar bu durumdaki hastaların % 8 oranında Tip 2 diyabet, akne, kıllanma, kalp damar hastalıkları, obezite, % 50 oranında insülin direnci riski bulunduğunu ortaya koymuştur.
Polikistikover tamamen tedavi edilemese bile hastaların yakınmalarını ortadan kaldırabilecek tedaviler uygulanabilir. Tedavinin ilk aşamasında hastanın kilo kontrolü hedeflenir. Dengeli beslenme tarzının hastalar tarafından benimsenmesi gerekir. Kilo almak hem rahatsızlığın belirtilerini şiddetlendirir hem de hastanın ilerideki dönemde başka sağlık sorunları yaşamasına neden olabilir.
Polikistikover rahatsızlığında yumurtlama sorunlarından kaynaklanan yoğun ve düzensiz kanamalar meydana gelebilir. Tedavideki ikinci aşamada yumurtlamanın düzenlenmesi hedeflenir. Hastaların gebe kalma isteği varsa yumurtlamayı uyarıcı ilaçlar kullanılabilir. Fazla kilo polikistikover hastası olsun olmasın her kadında adet sorunlarına neden olabilir. Yağ dokusu fazlalığı nedeniyle östrojen üretiminin artması yumurtlama bozukluklarına yol açar. Kilolu hastaların fazlalık kilosunu vermesiyle yumurtlama tekrar başlayabilir.
Çocuk sahibi olmayı istemeyen ve yaşı 35 altında olan hastalarda adet düzensizliğini önleyebilmek için doğum kontrol hapları kullanılabilir. Bunun dışında adet döngüsünün 15 gününden itibaren progesteron hormonu içeren ilaçlar da kullanılabilir. Bu ilaçlar hastaların adetlerini düzenler.
Polikistikoversendromunda öncelikle hastaların hormon dengesi düzenlenmelidir. Hastalara uygulanacak tedavi hastanın isteğine ve yaşına bağlı olarak planlanır. Hastaların bu rahatsızlığa rağmen gebe kalmaları mümkün olabilir. Fakat bunun desteklenmesi için insülin direncini kıran, kilo kontrolü sağlayan ilaçlar, yumurtalıkları uyarak, yumurta gelişimini sağlayan ilaç tedavileri uygulanması gerekebilir.
Polikistikover rahatsızlığı temelde anne karnında başlayan bir durumdur. Bu tutumlu genler hipotezi ile açıklanmaktadır. Anne karnında bu kişilerde gelişme geriliği izlenir. Besin ve enerjiden mahrum kalan bebek doğumdan sonra yoksunluk ortadan kalktığında bunları tutumlu kullanmaya yönelir ve biriktirme eğilimi gösterir. Bu durum obezite sorununun yaşanmasına yol açar. Bu nedenle polikistikover tedavisinde kilo kontrolü ilk aşamada ele alınan bir durumdur.