Menopoz, kadının doğurganlık döneminin sonudur. Başka bir ifadeyle cinsel olgunluk döneminin bitişi yaşlılık döneminin başlangıcıdır. Menopoz dönemi aynı bebeklik, çocukluk, ergenlik, yetişkinlik dönemleri gibi fiziksel ve duygusal özellikler içermektedir. Yumurtalıkların fonksiyonları yaşlandıkça azalmamaya başlar ve başta östrojen olmak üzere hormon düzeyleri değişir. Bu durum menopozalsemptomların ortaya çıkmasına neden olur. Kadınlar açısından menopoz yaşamın içinde mutlaka yaşanması gereken bir dönemdir.
Menopoz Tedavisi
Menopoz Süreci
Östrojen hormonunun azalmasıyla birlikte kadınlarda adet görme sona erer. En az bir yıl süreyle adet görmeyen bir kadının kesin olarak menopoza girdiğinden bahsedilebilir. Menopoz birden ortaya çıkmaz. Yavaş bir seyir izleyen bu süreç her kadından farklı bir yaşta başlayabilir. Toplumda menopoza girme yaşı ortalama 42-57 yaşları arasındadır. Kalıtım, ırk, beslenme, doğum sayısı, sigara alışkanlığı, radyoterapi, kemoterapi, sosyo ekonomik düzey gibi faktörler menopoza girme yaşını etkileyebilir.
Menopozun başlangıcı ve menopoz yaşı değerlendirmesi üç farklı şekilde yapılabilir. Kadının yumurtalarının tükenmesi ile doğal menopoz ortaya çıkar. Kadının menopoza girme yaşı 40 ve altında olursa erken menopoz ya da prematürover yetmezliği ortaya çıkar. Doğal menopoza girenlerin yaklaşık % 1-4 oranı erken menopoza girmiş kadınlardan oluşur. Bazı operasyonlardan dolayı erken menopoza girmek ise cerrahi menopoz olarak tanımlanır. Kanser tedavisi görmek, operasyonla yumurtalıkların alınması gibi nedenler cerrahi menopoza girmeye yol açabilir.
Menopoz Tanısı Nasıl Konur?
Menopoz tanısı için kullanılan yöntemler kadının ne zaman menopoza gireceğini yaklaşık olarak belirlemeye yardımcı olduğu gibi menopoza girdiğini, menopozun hangi döneminde olduğunu belirlemede de yardımcı olur. Bu şekilde menopozda yaşanabilecek sıkıntılar açısından önlem alınabilir. Tanı sırasında hastanın yaşı, yakınmaları ve öyküsü sorgulanır. Menopoz belirtileri tanı koymada önemli bir etkendir. Ayrıca kan tahlilleri yapılarak, LH, FSH değerlerine bakılır. Menopoz döneminde yumurtalıklardan yeterince progesteron ve östrojen üretilmediği için bu değerlerde yükselme olur. Bunun dışında yumurtalık rezervine bakılarak, erken menopoz riski değerlendirilebilir.
Menopoz kadınların yaşaması beklenen, önlenemez doğal süreçler arasındadır. Fakat menopoza giriş yaşını olumsuz etkileyen risk faktörlerine karşı önlem alınması mümkündür. Bu önlemler sayesinde menopoza girme yaşı normal seviyelere çekilebilir. Bu önlemler arasında aşağıdakileri sayabiliriz.
Yeterli beslenme: Kadınlar beslenmesine dikkat ederek menopozu olması gereken zamanda sağlıklı olarak karşılayabilir. Günlük diyet listesinde enerjinin % 55-60 oranının karbonhidratlardan oluşmasına özen gösterilmelidir. Lezzetli, boş kalori deposu olan basit karbonhidratlar yerine kompleks karbonhidratların tüketimi sağlanmalıdır. Enerji kısıtlaması yapılması gerekiyorsa enerjinin % 10-15 oranı kaliteli proteinlerden oluşmalıdır. Yağdan gelen enerji oran ise % 20-25 olarak düzenlenmelidir.
Düzenli egzersiz yapmak: Düzenli egzersiz yaparak insülin duyarlılığını arttırabilirsiniz. Böylece vücudunuzdaki yağ oranında azalma, kas kütlesinde artma meydana gelir. Bu kan basıncının düşmesine, kolesterol oranının normale dönmesine de yardımcı olur. Menopoz yaşının normal seviyede olması için düzenli egzersiz yapılmasının önemi fazladır. Düzenli yapılan yürüyüşlerin bile faydası bulunmaktadır.
Pelvik kaslarını güçlendirmek: Pelvik kaslar vajina girişini çevreler. Bu kasların güçlendirilmesi sayesinde rahat bir menopoz dönemi geçirilebilir. Menopoz döneminde pelvik kasları gevşemeye başlar. Bu döneme güçlü pelvik kaslarla girdiğiniz takdirde idrar kaçırma gibi sorunlar yaşamazsınız. Bu konuda Kegel egzersizlerini düzenli yapmak çok faydalı olacaktır.
Vajinal rahatsızlıkların tedavi edilmesi: Menopozu geciktirmek, menopoz yaşını normal seviyelere getirmek için vajinal rahatsızlıklar zamanında tedavi edilmelidir. Bu kadının yaşam kalitesini yükselttiği gibi menopozu sağlıklı olarak karşılamasına yardımcı olur.
Menopoz kadınlar için yaşanması gereken bir dönemdir. Kadının bu dönemde doktor kontrolünde olması, taramaların yapılması gerekir. Bu dönem hormon dengesizliği yüzünden ortaya çıkabilecek kemik erimesi, kalp hastalıkları gibi risklerin azaltılması için gereken önlemler alınmalıdır. Menopoz belirtileri etkisini 1-2 yıl devam ettirir. Menopozun başlamasıyla birlikte belirtilerde azalarak kaybolmaya başlar.
Adet kanamasının kesilmesi: Menopozun ilk belirtisi adet kanamasının kesilmesidir. Başlangıçta düzensiz olan kanamaların şiddeti de fazla olabilir. Ayrıca kanamaların sıklığı bazı kadınlarda azalırken, bazılarında artabilir. Kadının menopoza girmesi için 12 ay boyunca adet kanaması olmamalıdır.
Terleme ve çarpıntı: Bu en fazla rastlanan menopoz belirtileri arasındadır. Kadında ortam sıcaklığının önemi olmadan aşırı terleme, çarpıntı ve ateş basması gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bunlar her kadında farklı şiddette olabilir. Bazı kadınları da hiç etkilemeyebilir. Rahatsız edici derecede terleme ve çarpıntı olması halinde tedavide hormon tedavisi ya da antidepresanlar kullanılabilir.
Saç dökülmesi ve cilt kuruluğu: Menopoz belirtileri arasında bulunan cilt kuruluğu en fazla yüzde etkili olur. Ciltte elastikiyet kaybı ve kuruluk nedeniyle kırışıklıklar daha belirgin hale gelebilir. Saç dökülmesi de pek çok kadında belirgin derecede etkili olabilir. Saç tellerinde incelme ve dökülme meydana gelebilir. Ancak daha sonra saçlar yeniden çıkmaya başlar.
Duygu durum değişiklikleri: Menopozda kadınların çabuk sinirlenmesi, nedensiz gülmesi, ağlaması gibi duygu durum değişikleri yaşaması hormonal dengede yaşanan düzensizliklerden kaynaklanır.
Ağrılı cinsel ilişki, vajinal kuruluk: Hormon dengesindeki değişim nedeniyle özellikle östrojen hormonun azalmasıyla menopozda vajinada sıvı ve elastikiyet kaybı meydana gelir. Bundan kaynaklanan darlıktan dolayı kadında ağrılı cinsel ilişki sorunu ortaya çıkabilir. Bu yüzden cinsel istekte azalma olabilir. Kadın psikolojik olarak cinsellikten kaçınmaya başlayabilir.
Eklem ağrıları: Menopoz döneminde yaygın eklem ağrıları da görülebilir. Bu sabahları yoğun bir şekilde hissedilebilir. Ağrılar gün içinde hareketle hafiflese de şiddetini arttırdığı da görülür.
Kilo almaya yatkınlık: Menopozda değişen hormon dengesi yüzünden kadında kilo almaya yatkınlık ortaya çıkar. Bu yüzden kadının beslenmesine dikkat etmesi, düzenli egzersiz yapması önerilir. Kadınların menopozda kilo kontrolü yapması zor olur. Bunun nedenleri arasında beslenme alışkanlıklarının değişmesi, metabolizmanın yavaşlaması gibi faktörler olabilir.