İnfertilite yani kısırlık, kadında gebeliğin elde edilememesi ya da gebelik yaşansa da yeni bir gebeliğin oluşmaması şeklinde tanımlanır. İnfertilite kadından ya da erkeklerden kaynaklanan nedenlerden yaşanabilir. Kadınlar yaşamlarının bir döneminde % 25 oranında infertilite sorunu yaşayabilir. Kadınların doğurganlığının en verimli olduğu dönem 25 yaş civarıdır. Doğurganlık özelliği 35 yaşından itibaren azalmaya başlar. Doğal yollardan 25 yaşları civarındaki çiftlerde gebelik elde edilemediği zaman, infertilite teşhisi için iki yıl beklenmesi önerilir. Bu süre otuzlu yaşlarla birlikte 6-12 aya düşer. Daha sonra çiftlerde infertilite tetkikleri yapılması gerekir.
İnfertilite (Kısırlık) Nedir?
İnfertilite Tedavisi İçin Çiftlerde Nelere Bakılır?
İnfertilite (kısırlık) tedavisinde öncelikle gereken tahlillerin yapılarak çiftin çocuk sahibi olmasına engel olabilecek bir durumun varlığı belirlenmelidir. Uygulanacak tedavinin buna göre planlanması gerekir. Yapılacak tahliller aşağıdaki faktörleri belirleyecek şekilde uygulanır.-Sperm sayısının ve kalitesinin gebelik oluşturmaya yeterli olup olmadığını tespiti
-Kadında yumurta rezervi ve yumurtlamanın olup olmadığının belirlenmesi (Adetleri düzenli olan kadınlarda genel olarak yumurtlamanın olduğu düşünülür)
-Sperm ve yumurtanın buluşmasını sağlayan yollarda tıkanıklık ve herhangi bir bozukluk olup olmadığının belirlenmesi
İnfertilite Tedavisi Nasıl Yapılır?
Günümüzde infertilite tedavisi oldukça kolaylaşmıştır. Daha önce karın içine açılan küçük delikten yapılan laparoskopik olarak yumurta toplama işlemi yapılıyordu. Bu yöntem hasta açısından oldukça ağrılı oluyordu. Günümüzde transvajinalultrasonlar yardımıyla genel anestezi altında ya da yüzeysel anestezi ile bu işlem yapılmaktadır. Hastalar yumurta toplama sonrası iki saat içinde evine dönebilecek kadar iyi olurlar. İnfertilite tedavisi ilaç teknolojisindeki gelişme, ilaçların kolay kullanılması, enjeksiyonun minimum ağrı yapması gibi etkenlerle de daha kolay yapılmaktadır.
İnfertilite tedavisi için aşılama, yumurtlama tedavisive tüp bebek yöntemi kullanılabilir. Bu yöntemler kısırlığa neden olan sebeplere bağlı olarak tercih edilir. İnfertilite yumurtlama sorunlarından kaynaklanırsa yumurtlama tedavisi, uzun süre gebe kalamayan çiftlerde aşılama, diğer yöntemlerle gebelik elde edilemediği takdirde ise tedavide tüp bebek yöntemi kullanılabilir. İnfertilite tedavisi sabır isteyen bir süreçtir. Çünkü tedavinin en az altı ay sürmesi gerekir.
Günümüzde toplumda çiftlerde gebelik elde edilememe oranı yaklaşık % 15-20 kadardır. Bu infertilite nedenlerinin yarısı kadınlardan kaynaklanır, % 35-40 kadarı da erkeklere ait nedenlerden kaynaklanır. Bunun dışındaki kısırlık nedenlerinin ise sebebi belirlenememektedir.
Erkeğe ait infertilite nedenleri:Erkeklerdeki infertilite değerlendirmesi semen analizi ile yapılmaktadır. Semende tespit edilen anormallikler kısırlık nedeni olarak değerlendirilebilir. Stres, sigara ve alkol alışkanlığı, kimyasal maddeler, radyasyon, hormonal düzensizlik, genetik etkenler semende anormalliklere yol açabilir. Bunun yanı sıra semeni taşıyan kanallarda tıkanıklık olması gibi nedenler de gebeliğe engel olabilir. Semende sperm olmaması, şekilleri normal olan spermlerin az olması, semende yirmi milyonun altında sperm olması, sperm hareketliliğinin az olması karşılaşılabilecek semen anormallikleri arasındadır.
Kadına ait infertilite nedenleri: Kadınlardaki infertilite nedenleri rahimden ya da rahim ağzından kaynaklanabilir. Cinsel ilişkide spermler rahim ağzına dökülür, doğum kanalından geçerek rahme kadar ulaşır. Rahim ağzındaki salgı spermlerin buradan geçişine sadece yumurtlama döneminde izin verir. Yumurtlama dönemi sonrasında spermler rahim ağzından geçemez. Ancak kadınların bazısında spermlerin rahim ağzından geçişi yumurtlama döneminde de mümkün olmaz. Bunun sebebi rahim ağzı salgısında bağışıklık sisteminden dolayı bulunan antikorlardır. Buna engel olmak için rahim içine aşılama yapılabilir. Rahimden kaynaklanan infertilite durumunda ise rahim anormallikleri nedeniyle gebelik ürünü büyüyemez. Rahim filmi çekilmesi bu anormalliğin teşhis edilmesini sağlar.
Gebelik elde edilemeyen çiftlerde infertilite belirtileri kadınlarda ve erkeklerde farklı bulgular şeklinde görülebilir.
Kadınlarda infertilite belirtileri: Ergenlik döneminde kadınlardaki bazı belirtileri kısırlık teşhisine yardımcı olabilir. Ergenliğin gecikmesi, ergenliğe erken girilmesi, adet kanamalarındaki düzensizlik, aşırı kıllanma kadınların ilerleyen yaşlarında infertilite sorunu yaşayabileceğine işaret edebilir. Bu açıdan çocukların aileler tarafından takip edilmesi, erken dönemde bir kadın doğum uzmanı tarafından değerlendirilmesi önemlidir.
Ergenlikte görülen bu belirtiler kadınların çocuk sahibi olmalarına engel teşkil edebilir. Bu nedenle kızların sekiz yaşından önce ergenliğe girmesi ya da 13,5 yaşına kadar ergenliğe girmemesi durumunda infertilite bakımından değerlendirilmelidir. Bu tür belirtiler aşırı egzersiz, hormonal rahatsızlıklar, yapısal bozukluklar, beslenme düzensizliği gibi nedenlerden gelişebilir.
Erkeklerde infertilite belirtileri: Erkeklerin muayenede spermlerde şekil bozukluğu, yetersiz sperm sayısı, spermlerde belirli sürede en az % 40 hareketlilik olmaması gibi tespitler yapılması infertilite belirtileri olarak kabul edilir. Sperm anormalliği nedenleri arasında alkol, uyuşturucu sigara alışkanlığı, travma, kaza ya da iltihaplı rahatsızlıklar gösterilebilir.
Erkek bebeklerde yeni doğan döneminde genellikle testisler torbada olmaz. Testisler kasıkta olur ve iki yaşına kadar torbaya iner. Testislerin vücut ısısından etkilenmesi halinde infertilite sorunu gelişebilir. Bu yüzden erkek çocuklar iyi takip edilmeli, iki yaşına kadar inmemiş testis sorunu yaşanırsa cerrahi girişim ya da iğne ile müdahale edilmelidir. Bu takip yapılmaz ya da testislerin torbaya inmediği geç fark edilirse kısırlık sorunu yaşanabilir. Testisler vücut ısısından olumsuz etkilenirse, tıpta henüz bunun bir çözümü de bulunmamaktadır. Bu yüzden tedbir tedaviden önce düşünülmelidir.
Erkeklerde varikosel yani testislerde toplardamar kalınlaşması sorunu varsa kanın yaptığı hararet spermleri olumsuz etkileyecektir. Bu sperm sayısında, hareketlerinde ve şekillerinde anormalliklere yol açabilir.
Sperm üretimi bazı hallerde hormonal etkilerden olumsuz şekilde etkilenebilir. Sperm üretiminin az olması ya da hiç olmaması halinde hormon tedavisi uygulanması kaçınılmaz olur. Tedavi edilmediği takdirde erkeklerde infertilite sorunu gelişebilir. Sperm bozukluklarına neden olan iltihaplanma tespit edilirse, antibiyotik tedavisine başlanmalıdır.
İnfertilite (Kısırlık) Teşhisi Nasıl Konur?
Çiftlerde infertilite teşhisi sırasında ilk olarak spermlerde iltihap varlığı araştırılmalıdır. İltihap belirlendiği takdirde gereken tedavinin uygulanması gerekir. Erkekte sperm anormalliği belirlendiğinde ya da kadında rahim veya rahim ağzı sorunları belirlendiğinde infertilite teşhisi konulabilir.
